Kacper Ryx i zbrodnia w klasztorze (2) – Trup

– W studni?

Pokiwał głową.

– Przed prymą zachciało mi się pić, bo na wieczerzę były śledzie, i wtedy go zobaczyłem.

Społem podeszliśmy do studni. Osłonięta brogowym dachem stała na środku wirydarza okolonego klombami i wielkimi donicami z rozmaitymi ozdobnymi krzewami. Przechyliłem się przez wysoką cembrowinę z wapiennych ciosów i spojrzałem w głąb. Powietrze musiało wypełnić habit, bo na gazy w ciele było jeszcze za wcześnie, i trup, robiąc wrażenie wzdętego jak rybi pęcherz, unosił się w wodzie twarzą w dół.

– Sam wpadł, czy ktoś go popchnął przypadkiem? – spytał pater Idzi.

– Oto jest pytanie – mruknął ojciec Jacek.

– Trzeba go wyciągnąć – stwierdziłem. – Dlaczego jeszcze tego nie uczyniliście?

– Mnisi właśnie wychodzili na prymę – wyjaśnił przeor. – Nie chciałem, by to widzieli. Mamy jakąś godzinę do końca prymy. Dlatego nie zwlekając poszedłem po was, doktorze. Nikt lepiej od was nie ustali przyczyny zgonu.

Pater Idzi obruszył się, nieco urażony, lecz nic nie rzekł.

– Jak go wyciągniemy? – spytał hospitaliusz.

– Jak rybę – odparłem.

Odgiąłem hak i zdjąłem z niego drewniany ceber stojący obok studni, po czym kręcąc korbą rozwijałem z wału linę dopóki hak nie dotknął lustra wody. Manewrując liną zdołałem wreszcie zaczepić koniec haka o fałd habitu. O kaptur byłoby łatwiej, lecz bałem się, że mógłby się zsunąć z głowy, trup z powrotem wpadłby do wody i tym razem poszedł na dno. Szarpnąłem. Ostry koniec haka przebił materię. Zacząłem wyciągać ciało. Kiedy pokazało się u góry, ojciec Jacek z ojcem Idzim pochwycili je pod pachy i złożyli na kamieniach.

– Kto mu to zrobił? – jęknął pater Jacek na widok zmasakrowanej twarzy nieboszczyka.

– Może upadając rozorał lica o cembrowinę? – zgadywał infirmierz.

– Zbadamy to – powiedziałem. – Dokąd go przeniesiemy?

– Do zakrystii – zadecydował przeor.

Wziąłem wciąż ociekające wodą zwłoki za nogi, ojcowie jak wprzódy pod ramiona i poszliśmy za przeorem, który ruszył przodem, by otworzyć nam drzwi. Niestare jeszcze ciało łatwo dało się wyłuskać z mokrego habitu i położyć na płaskim wieku podługowatej skrzyni.

– Rigor mortis jeszcze nie postąpił – zauważył pater Jacek.

– Prawie – sprostowałem. – Okolice szczęk już zesztywniały, karku też.

– Co to znaczy? – spytał koadiutor.

– Że umarł trzy do pięciu godzin temu – objaśniłem. – Biorąc pod uwagę, że noc była chłodna, a woda dodatkowo wyziębiła ciało i przyspieszyła sztywnienie mięśni, rzekłbym, że śmierć nastąpiła około trzeciej godziny po północy.

– Między nokturnami a jutrznią – mruknął pater Idzi.

– To by się zgadzało, skoro nie było go już podczas godziny czytań – potwierdził przeor. – Co było przyczyną zgonu?

Razem z ojcem Jackiem dokładnie, cal po calu obejrzeliśmy zwłoki, przewracając je to na jedną, to na drugą stronę.

– Na ciele brak śladów gwałtu. Nie licząc wybitego barku, siniaków na dwóch żebrach i otartego ramienia. Co mogło powstać w trakcie bójki, ale równie dobrze wtedy, gdy wpadał do studni. Na pewno nie dźgnięto go nożem – orzekłem. – Ale mimo wszystko przez jakiś czas proponuję nie korzystać ze studni, dopóki woda się nie oczyści.

Prawie pozbawiona skóry twarz sprawiała okropne wrażenie bryły surowego mięsa, mimo iż krew już od dawna nie ciekła, a jej resztki wypłukała woda.

– Każę nawieźć wody z folwarku pod klasztorem – kiwnął głową przeor. – Ta ze studni i tak jest niedobra. Trzeba będzie co rychlej wykopać nową.

Tymczasem, macając tył głowy, znalazłem przyczynę zgonu.

– W czaszce jest wgniecenie. Został uderzony lub sam się o coś uderzył…

– Zatem wypadek czy morderstwo? – dociekał koadiutor.

– Morderstwo – powiedziałem kończąc oględziny. – Spójrzcie tu…

Na nagiej skórze tonsury pięknie zachował się okrągły siniak z promieniście odchodzącymi od środka liniami.

– Co to jest? – spytał ojciec Idzi.

– Idę o zakład, że to odcisk ozdobnej głowicy sztyletu – wiedziałem nawet czyjego, ale im nie powiedziałem. – Cios był bardzo silny. Nieboszczyka wrzucono do studni nie po to, by go utopić, lecz aby opóźnić odkrycie ciała. Czy ktoś opuścił już klasztor?

– Nie – odparł przeor stanowczo.

– Tedy nie lza nikogo stąd wypuścić, dopóki nie dojdziemy, kto zabił.

– Myślicie, doktorze, że to robota któregoś z gości? – w jego głosie wyczułem ulgę.

– Albo sług. Skoro w kościele w porze zabójstwa nikogo okrom nieboszczyka nie brakowało, tedy nie uczynił tego żaden mnich.

– Ale tu jest klauzura i obcy nie mają sam wstępu! – zaprotestował ojciec Jacek.

– Morderca jednak znalazł jakiś sposób. Dojdziemy i do tego. A teraz chciałbym wiedzieć jedno: czy jesteście pewni, że to brat Jeremiasz?

Spojrzeli osłupiali wpierw na mnie, potem na trupa bez twarzy.

– A któż inny mógłby to być? – wyjąkał pater Idzi.

– To Jeremiasz – uciął stanowczo koadiutor.

A ja spostrzegłem, na co patrzył. Na przedramię zmarłego.

KONIEC ODCINKA DRUGIEGO

PYTANIE DO CZYTELNIKÓW:

Co takiego mogło się znajdować na przedramieniu nieboszczyka?

 

SŁOWNICZEK

Brat (frater) – zakonnik bez święceń kapłańskich (w przeciwieństwie do ojca).

Dormitoria – wspólne sypialnie mnichów.

Hospitaliusz – opiekun gości klasztornych.

Infirmierz – przełożony nad infirmerią (izbą chorych, „niemocnicą”).

Jałmużnik – zakonnik czuwający nad podziałem żywności, odzieży i jałmużny dla ubogich.

Jutrznia (laudesy) – nabożeństwo odbywane o świcie (między nokturnami a prymą).

Kapitularz – miejsce zebrań zgromadzenia mnichów.

Klauzura – zamknięta dla obcych część klasztoru.

Koadiutor – tu: pomocnik opata (i jego przyszły następca) wyznaczony przez króla, pełniący rolę przeora.

Komandatariusz – na mocy tzw. komendy odgórnie wyznaczony przez króla przełożony klasztoru (czasem bez święceń i ślubów zakonnych, a nawet nie mieszkający w opactwie, tylko czerpiący dochody należne opatowi).

Kompleta – kończąca dzień (odmawiana po wieczerzy – cenie) krótka wspólna modlitwa za spokojną noc i dobrą śmierć.

Liturgia godzin (brewiarz) – rodzaj modlitw odprawianych 7 razy w ciągu dnia, obowiązkowych dla osób, które przyjęły święcenia lub śluby wieczyste; brewiarzem nazywa się także modlitewnik do liturgii godzin.

Nieszpory – dłuższe nabożeństwo wieczorne.

Nokturny (wigilie, matutina) – modły nocne odprawiane po północy.

Nona – krótkie oficjum odprawiane o godz. 9-tej (wg rachuby rzymskiej), czyli ok. 3-ej po południu.

Oblat – dziecko oddane w służbę bożą.

Oficjum – wspólna modlitwa liturgiczna w ramach liturgii godzin (brewiarza) odprawiana przez zakonników w chórze 7 razy podczas dnia (pory modlitw wyznaczały rytm dnia zakonników wg następującego porządku: nokturny, jutrznia, pryma, tercja, seksta, nona, nieszpory, kompleta).

Opat – przełożony klasztoru wybrany przez zgromadzenie jako reprezentant Boga.

Profesja – złożenie ślubów zakonnych.

Przeor – zastępca i pomocnik opata (w regule św. Benedykta), w niektórych zakonach przełożony klasztoru.

Pryma – pierwsza kanoniczna godzina dnia według rachuby rzymskiej (ok. 6 rano), tu: pierwsze oficjum (modły) dzienne.

Refektarz – sala jadalna w klasztorze.

Scholastyk – kierownik szkoły (scholi) klasztornej.

Seksta – oficjum odprawiane około południa.

Szafarz – w klasztorze dbał o zaopatrzenie i wyżywienie, kupował i sprzedawał grunty i lasy, egzekwował należności, miał w pieczy folwarki, młyny, browary i stawy rybne.

Tercja – oficjum trzeciej godziny, które śpiewano ok. 9-tej rano.

Tonsura – wygolony krążek na głowie mnicha.

Wirydarz – ogród umieszczony wewnątrz klasztoru, ze studnią lub fontanną na środku.